Lokaal Sociaal Netwerk
Biebmaps: Alle Museacollecties, Archieven en het Nieuws onder 1 dak
Kennis van en voor iedereen
Janneke van Wijk
''Wanneer kwam u voor het laatst in de bibliotheek? Haalt u uw informatie van internet of koopt u uw boeken bij bol.com of in de boekwinkel. Is dat nog wel van deze tijd een bibliotheek? De mensen achter het project Biebmaps (initiatief van provinciale serviceorganisatie ProBiblio en de openbare bibliotheken van Gouda, Hoorn, Dordrecht en Haarlem) vinden van wel. En ook Unesco vindt van wel. Volgens het manifest over de openbare bibliotheek uit 1994 zijn regeringen verplicht om alle burgers vrije toegang te geven tot informatie en cultuur. Daar is ook het onderwijs bij gebaat.
De fysieke bibliotheken moeten noodgedwongen steeds vaker hun deuren sluiten, daarentegen gaan de digitale poorten open. Zoekt en gij zult niet alleen vinden maar juist nog meer vinden in een bestand van gekoppelde data en blij verrast worden. Dit wordt aangeduid met de Engelse term serendipity. Ik sprak met enkele initiatiefnemers van Biebmaps over de opensource gedachte van de bibliotheek.''
De Biebmaps gedachte vanuit historisch perspectief; vrije toegang tot kennis en cultuur
Geen mens in Nederland die nog nooit van de bibliotheek gehoord heeft. De bibliotheek heeft 100% naamsbekendheid.
Bibliotheken bestaan al heel lang. De beroemdste bibliotheek van de oudheid is de bibliotheek van Alexandrie met als eerste bibliothecaris Demetrios Phalerios, een student van Aristoteles. De boekencollectie van Aristoteles, die hij naar Alexandrie had meegenomen, werd het beginpunt voor de nieuwe bibliotheek. Voor deze informatie ben ik overigens niet naar de bibliotheek geweest maar naar Wikipedia.
De bibliotheek van Alexandrie werd opgericht door koning Ptolemaeus II 309 - 246 v. Chr. Met als ideaal alle menselijke kennis te verzamelen en toegankelijk te maken.
Hans Lastdrager (directeur van bibliotheek Hoorn): In de bibliotheek van Alexandrie kwamen kunst en cultuur samen. Om wat van elkaars achtergrond te leren en het ijs te breken om handel te kunnen drijven namen de mensen boeken mee. De machthebbers zagen het belang van deze basisgedachte dat kennis en cultuur ons verder kan helpen. Iedereen leverde op deze manier een bijdrage aan de uitbreiding van de bibliotheek.
In de 18e eeuw kwam de openbare bibliotheek voor de gewone man. Het idee kwam uit Engeland. Er zaten meerdere gedachten achter. De Blauwe Knoop wilde bijvoorbeeld arbeiders van de drank af helpen en aan de boeken brengen.
In Nederland heeft Haarlem haar eigen bibliotheek sinds 1596 en de librije van Zutphen werd al gebouwd in 1561.
De Alexandrijnse bibliotheek was opgedeeld in thematische domeinen en stond model voor alle latere openbare bewaarplaatsen van boeken.
Frank Bergsma (projectleider Biebmaps): Biebmaps is een lokaal sociaal netwerk waarin iedereen de rol van curator heeft. Diverse digitale lokale collecties worden samengevoegd in een centrale opslagplaats waar relaties kunnen worden gelegd tussen items uit de verschillende collecties. De beschikbare informatie kan vervolgens op een verrassende en betekenisvolle wijze worden ontsloten via diverse applicaties. Biebmaps is hiervan de eerste verschijningsvorm. Naast instellingen zoals het Westfries Archief, het Westfries Museum en het Noordhollands Dagblad worden ook gebruikers uitgenodigd hun verhalen en herinneringen toe te voegen. De bibliotheek neemt zo haar netwerktaak op zich om informatie beschikbaar te stellen en verwijst voor verdere verdieping door naar de eigenaar van de informatie. In de huidige applicatie kunnen de lokale collecties worden ontsloten via thematische domeinen(een soort digitale etalages), maar ook via locatie en inhoudelijke relaties.
Nan van Schendel (directeur bibliotheek Gouda): Het onderwijs bepaalt de thema's. De bibliotheek ondersteunt het leren, stimuleert het delen van informatie. Kernactiviteiten van de bibliotheek zijn leesbevordering, mediawijsheid en openbare toegang tot informatie bieden. Dit komt allemaal samen in het project Biebmaps.
Culturele biografie van de stad
Nan van Schendel: Rondom thema's kan je formele informatie laten zien en koppelen aan wat mensen weten. Met formele informatie bedoel ik de collecties van musea en de archieven. In Gouda hebben we bijvoorbeeld veel sluizen. Persoonlijke verhalen van mensen worden gekoppeld aan de collecties.
Anne Rube (directeur Probiblio): Op deze manier sluiten we aan op de trend om zelf eigen content toe te voegen en zo een rijke digitale omgeving te creeren. Voor het onderwijs biedt het de mogelijk om bijvoorbeeld kunst en geschiedenis onderwijs lokaal in te zetten. Het is veel leuker om uit je eigen omgeving dan om uit een boek te leren. Een scholier verdiept zich in een onderwerp en voegt eigen dossier toe.
Frank Bergsma: Biebmaps zou je kunnen vergelijken met hoe Wikipedia werkt. Jong en oud creren met elkaar een culturele biografie van de stad. Lokale pers, evenementen, erfgoed, de bibliotheekcollectie, etc. Worden gekoppeld aan persoonlijke herinneringen en verhalen, foto's en video's (user generated content'). Gebruikers kunnen aan alle beschikbare informatie zelf tags toevoegen om op die manier te helpen zinvolle relaties aan te brengen en nieuwe verhalen te vormen. De culturele biografie heeft per definitie een open einde en leent zich voor een veelvoud aan uitingsvormen, interpretaties en doorontwikkelingen.
Carla van Rijckevorsel (Manager Educatie/ICT van bibliotheek Hoorn: We hebben een samenwerking met het Noordhollands dagblad, de uitagenda's en met de archieven en musea. Het leuke is dat we een relatie kunnen leggen tussen het heden en het verleden. Als er een incident is geweest kan je zien dat kattekwaad van alle tijden is. Nieuws komt hierdoor in context te staan van historie en vice versa
Frank Bergsma: Met biebmaps kan je nu zelf meedoen en je hebt niet alleen toegang tot nieuws, artikelen, maar ook daadwerkelijk de visuele en tekstuele informatie van kunst en cultuur archieven. En je kunt zelf foto's en films toevoegen. Als bibliotheek hebben we de taak om te ondersteunen bij mediawijsheid en burgerparticipatie
Nan van Schendel: In Gouda heb je gouda.net. Dit is voor mensen die geinteresseerd zijn in de historie. Biebmaps verzamelt deze informatie overzichtelijk, betrouwbaar en geclusterd.
Betekenisvol zoeken in openbare collecties
Zelfs staatssecretaris Zijlstra zegt: Voor veel mensen in ons land is de bibliotheek nog steeds de meest laagdrempelige en vertrouwde toegangspoort tot informatie en cultuur. Ook de faciliterende rol van de bibliotheek voor het onderwijs vind ik van belang. (Uit: Meer dan kwaliteit: een nieuwe visie op cultuurbeleid)
Biebmaps maakt gebruik van een centrale opslagplaats genaamd Community Hub. Dit ondersteunt bij het opzetten van duurzame netwerkverbanden met lokale cultuurpartners en maatschappelijke organisaties. Het is ook mogelijk om bestaande initiatieven te bedienen. Denk bijvoorbeeld aan multitouchtafels met erfgoedapplicaties die vrij eenvoudig van nieuwe content kunnen worden voorzien via Communityhub. Voor de techneuten onder ons: Er wordt gebruik gemaakt van de Dublin Core standaard voor metadata en daarmee is een duurzame ontsluiting van de collectie voor de bronleveranciers gegarandeerd.
Anne Rube: Door het Unescoverdrag hebben burgers wereldwijd het recht op vrije toegang op informatie. Soms zie je dat er poortjes gezet worden om informatie achter slot en grendel te houden. Biebmaps biedt een platform voor het vrijgeven van informatie. Instellingen hebben nu de taak om hun collectie openbaar te maken.
Frank Bergsma: Om de lokale verhalen toegankelijk te maken spelen alle betrokkenen een rol. Biebmaps biedt een platform voor het delen van verhalen en informatie. In samenwerking met lokale instanties worden afspraken gemaakt over het onderhoud van de informatie en het ontsluiten ervan. Verder hebben we heel duidelijk een filterrol en treedt de bibliotheek als redactie op. Een rol die de bibliotheek van oudsher op het lijf geschreven is. Door het samenvoegen van de verschillende collecties, verhalen en herinneringen ontstaat er groeiende lokale collectie, waarin een gebruiker steeds andere verbanden kan ontdekken en creren
Carla van Rijckevorsel: Biebmaps kan scholen ook ondersteunen bij de connectie tussen de school en de directe omgeving. Bijvoorbeeld omdat een school maatschappelijke stageplekken zoekt of leerwerkplaatsen.
Werkstukken, dossiers die leerlingen maken kunnen opgenomen in de collectie
Het eerste thema dat in Hoorn bijvoorbeeld gekozen is is liefde. Alle collecties worden nu ontsloten op dat thema. Betekenisvol zoeken betekent ook steeds opnieuw leren filteren van informatie. Welke bronnen gebruik je.
Biebmaps en erfgoededucatie
In de brief Meer dan kwaliteit: een nieuwe visie op cultuurbeleid' van vrijdag 10 juniontvouwt staatssecretaris Halbe Zijlstra een nieuwe visie op het cultuurbeleid. In de publiciteit erom heen, ligt het accent vooral op de ingrijpende bezuinigingen die de kunst- en cultuursector te verwerken krijgt. En aspect blijft in de berichtgeving tot nu toe onderbelicht: de plannen van de regering met betrekking tot volkscultuur en immaterieel erfgoed. Het is niet het minst belangrijke punt. Immaterieel erfgoedbeleid wordt namelijk een nieuw en belangrijk speerpunt van het cultuur- en erfgoedbeleid van de Nederlandse overheid. (bron Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel erfgoed).
Biebmaps stimuleert scholieren om kennis te nemen van hun lokale erfgoed maar ook om zelf onderdeel te worden van het erfgoed. Door het werken met de community hub worden scholieren opgeleid tot curatoren. Scholieren kunnen bijvoorbeeld als maatschappelijke stage relatie leggen tussen individuele collectie items. Ze krijgen inzicht in verschillende contexten zoals tijd, locatie en inhoud. Door nieuws met erfgoed en persoonlijke verhalen te koppelen komen thema's tot leven binnen een locale context. Dit zorgt voor verbondenheid tussen inwoners en generaties.
In een interview van de Volkskrant (04-12-2010) met VU hoogleraar Guus Schreiber staat: Om het net voor iedereen nog mooier, beter en persoonlijker te maken hoopt Schreiber dat er snel een onderzoeksgebied Web Science komt, waar het gehele gedigitaliseerde moderne leven voorwerp van studie wordt. We hebben daarbij hard vrouwen nodig, we zoeken multitaskers, mensen met verstand van lifestyle en psychologie n die wat weten van ict sociale techneuten dus. .
Carla van Rijckevorsel: Biebmaps sluit aan bij web 3.0 meer vinden dan je vraagt.
Als scholen genteresseerd zijn in deelname aan biebmaps kunnen ze contact opnemen met Frank Bergsma: fbergsma@probiblio.nl